همه چیز درباره کوالاها | محل زندگی، نوع تغذیه و دشمنان

«کوالا» (Koala) جانوری گیاه‌خوار، کیسه‌دار، درختی و بومی استرالیا است. این جانور با نام علمی «فاسکولارکتوس سینرئوس» (phascolarctos cinereus)، تنها گونه باقی‌مانده از خانواده کیسه‌خرسان به شمار می‌رود و نزدیک‌ترین خویشاوند زنده آن، پستاندار کیسه‌داری به نام «وامبت‌» (wombat) است. کوالاها بیشتر در نواحی ساحلی شرق و جنوب شرقی استرالیا یافت می‌شوند. این جانوران بدن فربه و بی‌دمی دارند و با سر بزرگ، گوش‌های گرد و پرزدار و دماغ بزرگ و تیره‌شان شناسایی می‌شوند.

طول بدن کوالاها بین ۶۰ تا ۸۵ سانتی‌متر است. این جانوران معمولا بین چهار تا ۱۵ کیلوگرم وزن دارند. رنگ خز کوالاها بین خاکستری نقره‌ای و قهوه‌ای شکلاتی متغیر است. کوالاهای شمالی معمولا کوچک‌تر و روشن‌تر از گونه‌های جنوبی هستند. این جانوران در جنگل‌های اکالیپتوس زندگی و از برگ‌های این درختان تغذیه می‌کنند. برگ‌های اکالیپتوس ارزش غذایی و کالری کمی دارند؛ همچنین این برگ‌ها ترکیبات سمی در خود دارند که باعث می‌شود دیگر پستانداران از خوردن آن‌ها خودداری کنند.

_{منبع عکس: San Diego Zoo animals & Plants، عکاس: نامشخص}

کوالاها تحرک بسیار کمی دارند. این جانوران روزانه تا حدود ۲۰ ساعت می‌خوابند و بیشتر ساعات بیداری آن‌ها در طول شب است. کوالاها حیوانات غیراجتماعی هستند و تنها بین مادر و فرزندان پیوند وجود دارد. کوالاهای نر بالغ با صدای بلندی جفت‌ها را به‌سمت خود می‌کشانند و همچنین رقیبان را می‌ترسانند. کوالاهای نر غده‌هایی روی سینه خود دارند و با ترشحاتی که از آن غده‌ها بیرون می‌آید، قلمرو خود را نشانه‌گذاری می‌کنند.

غیراسترالیایی‌ها برای اولین‌بار در سال ۱۷۹۸ میلادی با کوالاها مواجه شدند

کوالاها در سال یک فرزند به دنیا می‌آورند. کوالاهای ماده پیرتر، هر دو یا سه سال یک‌بار زایمان دارند. دوره حاملگی آن‌ها حدود ۳۴ تا ۳۶ روز است. کوالاهای نوزاد تنها دو سانتی‌متر طول دارند و نابینا، ناشنوا و بدون خز هستند. آن‌ها حدود پنج ماه در کیسه مادر می‌مانند تا به رشد کافی برسند. بچه کوالاها در حدود ۶ تا هفت ماهگی از شیر گرفته می‌شوند و تا یک سالگی بر پشت مادر زندگی می‌کنند. ماده‌ها در دو سالگی و گونه‌های نر در سه تا چهار سالگی به بلوغ کامل می‌رسند. این جانوران تا حدود ۱۵ سال عمر می‌کنند. آن‌ها شکارچیان کمی دارند؛ این حیوانات غالبا بر اثر ابتلا به باکتری یا ویروس از بین می‌روند.

نخستین برخورد غیراسترالیایی‌ها با کوالا به سال ۱۷۹۸ میلادی برمی‌گردد که اروپاییان در آن سرزمین قدم گذاشتند. اولین تصویر از کوالا را طبیعت‌شناسان بریتانیایی در سال ۱۸۱۰ منتشر کردند. نخستین توصیف علمی از کوالا نیز در سال ۱۸۱۴ نوشته شد. از آن پس، تصاویر و توصیف‌های زیادی از کوالا انتشار یافت و عموم مردم با این جانور آشنا شدند.

_{منبع عکس: Posterazzi، عکاس: نامشخص}

تا پیش از ورود مردمان غیربومی به استرالیا، جمعیت کوالاها به میلیون‌ها عدد می‌رسید؛ اما امروزه حدود ۸۰,۰۰۰ کوالا در استرالیا وجود دارد. «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (International Union for Conservation of Nature) کوالا را در رده گونه‌های آسیب‌پذیر قرار داده است. تغییرات اقلیمی، خشکسالی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و همچنین اقداماتی مثل کشاورزی و شهرسازی، مهم‌ترین خطرات برای کوالاها هستند؛ زیرا این اقدام‌ها و تغییرات باعث نابودی زیستگاه آن‌ها می‌شوند. کوالا از سال ۲۰۲۲ میلادی در برخی نقاط استرالیا، در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

کوالا همراه با کانگورو و شترمرغ استرالیایی (امو)، نماد استرالیا محسوب می‌شود. بومیان استرالیا کوالاها را شکار می‌کردند و تصویر این جانوران در غارها و اساطیر محلی نمایان است. علاوه بر این، کوالا در فرهنگ‌ها و بافت‌های مختلف، معانی نمادین متنوعی دارد:

تاب‌آوری و سازگاری: کوالاها به توانایی بقا و سازگاری با محیط خود، به‌ویژه با جنگل‌های اکالیپتوس، معروف هستند. آن‌ها نماد تاب‌آوری در برابر ناملایمات و شکوفایی در شرایط چالش‌برانگیز محسوب می‌شوند. 

_{منبع عکس: VectorStock، عکاس: Giuseppe R}

پیوند با طبیعت: کوالا نماد تنوع زیستی منحصربه‌فرد استرالیا و اهمیت حفظ زیستگاه‌های طبیعی است. کوالاها یادآور پیوند ما با جهان طبیعی و لزوم تلاش برای حفظ و نگهداری گونه‌های در معرض خطر هستند.

بامزگی و معصومیت: کوالاها با آن صورت گرد و گوش‌های پرزدارشان معمولا نماد بامزگی و معصومیت پنداشته می‌شوند. نگاه کردن به کوالاها حس ملایمت، راحتی و شگفتی کودکانه را در انسان برمی‌انگیزد.

آرامش، امنیت و صلح: کوالاها موجوداتی ملایم و منزوی هستند که بیشتر عمر خود را در حال لم‌ دادن روی درخت‌ها به‌سر می‌برند؛ بنابراین می‌توان آن‌ها را نماد آرامش و صلح در نظر گرفت.

معنویت و حکمت: در برخی فرهنگ‌های بومی استرالیا، کوالاها اهمیت معنوی دارند و خرد و بینش خاصی برای آن‌ها قائل هستند. آن‌ها نماد ارواح نیاکان و راهنما در سیر و سلوک معنوی پنداشته می‌شوند.

کوالاها جانوران گیاهخواری هستند که تغذیه آن‌ها تقریبا منحصر به برگ‌های اکالیپتوس است. برگ‌های اکالیپتوس فیبر و موادی سمی دارند که برای خیلی از حیوانات مضر هستند؛ اما کوالاها می‌توانند آن‌ها را هضم کنند. کوالاها با احتیاط برگ‌ها را انتخاب می‌کنند و برگ‌های جوان را بر برگ‌های رشدیافته ترجیح می‌دهند؛ زیرا برگ‌های جوان مغذی‌تر هستند و مواد سمی کمتری دارند. کوالاها دستگاه گوارش مخصوصی دارند که می‌تواند به‌خوبی برگ‌های اکالیپتوس سخت را هضم کند. 

_{منبع عکس: World Atlas، عکاس: Manon van Os}

جدا از برگ‌های اکالیپتوس، کوالاها برخی گونه‌های گیاهی دیگر مثل برگ‌های اقاقیا، گل‌ها یا حتی پوست درخت را نیز مصرف می‌کنند؛ با این حال، اکالیپتوس خوراک اصلی آن‌ها است و بیشتر نیازهای غذایی و آبی خود را از خوردن آن به دست می‌آورند. کوالاها روزانه حداکثر یک کیلوگرم برگ می‌خورند؛ اما چون ارزش غذایی آن پایین است، انرژی کمی برای مصرف کردن دارند.

کوالاها جانوران بومی استرالیا هستند و در زیستگاه‌های شرقی و جنوب شرقی آن قاره زندگی می‌کنند. آن‌ها در جنگل‌های اکالیپتوس یافت می‌شوند، از درختان اکالیپتوس تغذیه می‌کنند و در آنجا پناه می‌گیرند. کوالاها بیشتر در ایالت‌های «کوئینزلند» (Queensland)، «نیو ساوت ولز» (New South Wales)، «ویکتوریا» (Victoria) و «استرالیای جنوبی» (South Australia) یافت می‌شوند. در این ایالت‌ها، کوالاها در محیط‌های متنوعی، از نواحی ساحلی گرفته تا جنگل‌های داخلی، زندگی می‌کنند.

_{منبع عکس: Conde Nast Traveler، عکاس: نامشخص}

کوالاها حیوانات درختی هستند که بیشتر عمر خود را روی درختان اکالیپتوس می‌گذرانند. آن‌ها روی این درخت‌ها غذا می‌خورند، استراحت می‌کنند و می‌خوابند. کوالاها یک درخت خاص را به‌عنوان محل زندگی خود برمی‌گزینند و دامنه حرکت آن‌ها حدود ۱۰ درخت پیرامونی است. این جانوران پاهای قوی و پنجه‌های تیزی برای بالا رفتن و گرفتن شاخه‌ها دارند. خز ضخیم کوالاها از آن‌ها در برابر شرایط مختلف آب‌وهوایی محافظت می‌کند؛ همچنین باعث می‌شود تا دمای بدن خود را تنظیم کنند.

توسعه انسانی و از دست رفتن زیستگاه‌ها، تهدید بزرگی برای جمعیت کوالاها محسوب می‌شود. هم‌اکنون اقدامات محافظتی متعددی برای حفظ این‌گونه نمادین استرالیا در جریان است.

کوالاها و تنبل‌ها را اغلب به‌ دلیل ظاهر و اندازه مشابه، محیط زندگی همانند، فعالیت در شب، استراحت طولانی و حرکات کندشان با هم مقایسه می‌کنند؛ اما این دو، حیوانات کاملا متفاوتی هستند. از جمله تفاوت‌های تنبل و کوالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

توزیع جغرافیایی: کوالاها بومیان استرالیا هستند؛ در حالی که تنبل‌ها در آمریکای مرکزی و جنوبی یافت می‌شوند. این تفاوت در زیستگاه یعنی آن‌ها در محیط زیست متفاوتی رشد و نمو می‌یابند.

_{منبع عکس: Australian Geographic، عکاس: نامشخص}

رده‌بندی: کوالاها جزو خانواده کیسه‌داران هستند که شامل حیواناتی مثل کانگورو و وامبت می‌شود. از سوی دیگر، تنبل‌ها جزو خانواده کرک‌دارسانان (پستانداران جفت‌دار) مثل مورچه‌خوار هستند. تنبل‌ها به دو خانواده دو انگشتی و سه انگشتی تقسیم می‌شوند.

تغذیه: کوالاها گیاه‌خوار هستند و خوراک اصلی آن‌ها برگ اکالیپتوس است؛ در حالی که تنبل‌ها برگ‌خوارانی هستند که از برگ، جوانه، میوه و شاخه‌های نازک درختان مختلف تغذیه می‌کنند. بعضی از گونه‌های تنبل‌های دو انگشتی‌ گوشت نیز می‌خورند؛ برای مثال، برخی حشرات و مارمولک‌های کوچک خوراک آن‌ها می‌شوند. دستگاه گوارش تنبل‌ها بسیار کند است؛ ممکن است یک ماه طول بکشد تا دستگاه گوارش آن‌ها یک وعده غذایی را هضم کند.

کوالاها از خانواده کیسه‌دارانی مثل کانگورو هستند در حالی که تنبل‌ها جزو رده پستانداران جفت‌داری مثل مورچه‌خوار قرار می‌گیرند

حرکت: هر دو جانور به حرکات آرامشان معروف هستند؛ اما مدل حرکتی متفاوتی دارند. کوالاها درخت‌نوردان توانمندی هستند و بیشتر عمر خود را روی درخت می‌گذرانند. آن‌ها از اندام قوی و پنجه‌های تیز خود استفاده می‌کنند تا در میان شاخه‌ها حرکت کنند. تنبل‌ها نیز با زندگی روی درخت سازگار شده‌اند؛ اما آن‌ها حرکات آهسته خاص خود را دارند و از بازوهای دراز خود برای جابه‌جایی میان شاخه‌ها بهره می‌برند.

ساختار بدن: کوالاها ساختاری تنومند و خزی ضخیم دارند که سازگار با زندگی درختی در جنگل‌های استرالیا است. تنبل‌ها بدن ضعیف‌تر و اندام‌های بلندی دارند که مناسب وارونه آویزان شدن از شاخه درختان است.

_{تنبل مادر و فرزند؛ نبع عکس: The Sloth Conservation Foundation، عکاس: Cecilia Pamich}

ساختار اجتماعی: کوالاها در کل حیواناتی منزوی هستند که برای جفت‌گیری به هم نزدیک می‌شوند. در مورد تنبل‌ها، میزان منزوی یا اجتماعی بودن، به نوع گونه بستگی دارد؛ اما در کل، آن‌ها در مقایسه با کوالاها کمتر اجتماعی هستند.

طول عمر: تنبل‌ها بین ۲۰ تا ۳۰ سال عمر می‌کنند؛ حتی در شرایط مناسب، تنبل‌های بیش از ۳۰ ساله نیز دیده می‌شوند. کوالاها حدود ۱۰ تا ۱۵ سال در طبیعت عمر می‌کنند و اگر تحت مراقبت باشند، به ۲۰ سالگی نیز می‌رسند.

کوالاها و تنبل‌ها شباهت‌هایی مثل حرکت آرام و زندگی درختی دارند؛ اما آن‌ها حیوان‌های متفاوتی با تاریخ تکامل متفاوت، رفتار و نقش زیست‌محیطی متمایزی هستند.

کوالاها حیوانات تیز و چابکی نیستند؛ اما در عین حال نمی‌توان آن‌ها را خنگ دانست. مغز کوالاها کوچک با سطحی نسبتا صاف است؛ یعنی توانایی شناختی پایینی دارند و همین امر باعث این انگاره شده است که کوالاها خنگ هستند. به‌عنوان مثال، اگر یک برگ اکالیپتوس به کوالا بدهید، آن را به‌عنوان غذا نمی‌خورد؛ مگر آنکه خودش آن را چیده باشد یا دیده باشد که آن را چیده‌اید؛ اما این رفتار را نمی‌توان به حساب خنگی آن‌ها گذاشت. رفتار آن‌ها مطابق با محیط زیستشان تنظیم شده است. آن‌ها از بین حدود ۸۰۰ گونه گیاه اکالیپتوس، با حس بویایی ۵۰ گونه را هوشمندانه انتخاب می‌کنند.

_{منبع عکس: Thoughty2، عکاس: نامشخص}

کوالاها حساسیتی به باران نشان نمی‌دهند و در هنگام باران، برخلاف دیگر جانوران، احساس نیازی به پناه گرفتن ندارند. آن‌ها درخت موردعلاقه خود را به یاد می‌آورند و می‌توانند به‌سوی آن بازگردند.

کوالاها برای سازگاری با سبک زندگی درختی خود مهارت بالا رفتن از درختان و جابه‌جایی میان شاخه‌ها را فراگرفته‌اند. آن‌ها با صدا و ترشحات ارتباط برقرار می‌کنند. کوالاها مانند دیگر حیوانات مهارت حل مسائل پیچیده را ندارند؛ اما به‌خوبی توانسته‌اند با توجه به زیست‌محیط خود تکامل یابند و بقای خود را حفظ کنند. به‌طور کلی، کوالاها خنگ نیستند؛ آن‌ها تنها در زمینه‌های متفاوتی مهارت پیدا کرده‌اند.

تا پیش از آمدن انسان‌ها به قاره استرالیا، حیوانات گوشتخوار بزرگ، نظیر شیرهای کیسه‌دار (منقرض‌شده)، گوانا یا بزمجه‌های بزرگ و مارهای پایتون، دشمن اصلی کوالاها بودند. گوشتخواران دیگری مثل شیطان تاسمانی و گرگ تاسمانی نیز تا قبل از اینکه منقرض شوند، کوالاها را شکار می‌کردند.

_{منبع عکس: George Purcell Animal Justice Party MP، عکاس: نامشخص}

تخریب و پراکندگی زیستگاه‌ها و همچنین تغییرات اقلیمی دشمنان اصلی کوالاها هستند؛ این عوامل باعث می‌شوند تا برگ‌های اکالیپتوس کمتر در دسترس آن‌ها قرار گیرد؛ همچنین توانایی آن‌ها برای حرکت میان درختان و یافتن جفت کاهش یابد. از دیگر تهدیدها برای کوالاها، می‌توان از برخورد وسایل نقلیه، حمله سگ‌های دینگو (سگ‌های وحشی بومی استرالیا)، بیماری‌های باکتریایی و ویروسی و آتش‌سوزی جنگل‌ها نام برد. به‌علاوه، در جاهایی که جمعیت کوالاها زیاد است، شکارچیان دیگری مثل روباه، گربه‌های وحشی، کروکودیل و پرندگان شکاری می‌توانند برای کوالاها تهدید به‌ شمار روند. اقدامات محافظتی برای دور نگاه داشتن این تهدیدها و حفظ بقای کوالاها در حیات وحش، حیاتی هستند. 

آیا تابه‌حال صدای کوالاها را شنیده‌اید؟ در ویدئو زیر می‌توانید با صدای بامزه کوالاها آشنا شوید؛ صدایی که احتمالا اصلا انتظارش را ندارید.

کوالاها نقش‌های مهم متعددی در اکوسیستم ایفا می‌کنند. از جمله این نقش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

پراکندن بذر: کوالاها وقتی برگ اکالیپتوس می‌خورند، دانه‌های آن را دفع می‌کنند و بدین‌ترتیب در پراکندن بذرهای اکالیپتوس نقش دارند. وقتی بذرهای اکالیپتوس پراکنده می‌شوند، درختان اکالیپتوس جدیدی رشد می‌کند و این‌گونه توزیع گونه‌های گیاهی زیستگاه آن‌ها حفظ می‌شود.

کاهش آتش‌سوزی جنگل‌ها: کوالاها پوشش گیاهی متراکم جنگل‌های اکالیپتوس را مصرف می‌کنند و این‌گونه زیست‌توده محیط اطراف و احتمال آتش‌سوزی در فصل‌های گرم را کاهش می‌دهند.

مهندسی زیستگاه: کوالاها از درختان خاصی تغذیه می‌کنند، در آن‌ها پناه می‌گیرند و بدین‌ترتیب بر ساختار و ترکیب زیستگاه خود تاثیر می‌گذارند. حضور آن‌ها بر درختان می‌تواند باعث تغییر شکل سایبان درختان و زندگی گیاهی زیر آن‌ها شود و بدین‌ترتیب زیستگاه‌های کوچکی برای دیگر گونه‌ها ایجاد کند.

_{منبع عکس: World Atlas، عکاس: نامشخص}

چرخه مواد غذایی: کوالاها از طریق تغذیه و فضولات خود در چرخه مواد غذایی اکوسیستم نقش دارند. با تجزیه مدفوع حاصل از برگ اکالیپتوس، خاک اکوسیستم غنی می‌شود و بستر مناسبی برای دیگر گیاهان و ارگانیسم‌ها فراهم می‌کند. مدفوع آن‌ها خوراک حشرات و جوندگان می‌شود. همچنین شاخه‌های شکسته و برگ‌هایی که کوالاها دور می‌اندازند، در دسترس حشرات روی زمین قرار می‌گیرند. برخی گوشتخواران اکوسیستم خود برای بقا به شکار کوالاها وابسته هستند. کوالاهای مرده نیز خوراک حشرات و باکتری‌ها می‌شوند.

گونه‌های شاخص: کوالاها گونه‌های شاخصی هستند؛ بدین معنا که تغییر در جمعیت یا سلامت آن‌ها می‌تواند نشانگر تغییرات گسترده زیست‌محیطی در زیستگاهشان باشد. رصد جمعیت کوالاها می‌تواند به شناسایی اختلالات محیطی کمک کند و این هشدار را بدهد که اقدامات مراقبتی نه‌تنها برای حفظ کوالاها، بلکه باید برای کل اکوسیستم باشد.

_{منبع عکس: National Geographic، عکاس: نامشخص}